Celownik niemiecki – Dativ

Celownik niemiecki Dativ – sprawdź, dlaczego warto go poznać!

Przypadki kojarzą Ci się z długą nauką i niezrozumiałymi regułkami? Spokojnie, wcale nie musi tak być. Postaramy się, żebyś się z nimi zaprzyjaźnił i wyjaśnimy wszystko, co musisz o nich wiedzieć. Na początek dobra wiadomość – w niemieckim są tylko cztery przypadki. W polskim mamy ich aż siedem. 🙂 Wspominaliśmy już wcześniej o Nominativie i Akkusativie. Dziś przyszedł czas na niemiecki celownik – Dativ. Dokładnie go sobie przeanalizujemy, skupiając się na tym, jak odmieniają się w nim rzeczowniki i rodzajniki. Opowiemy o tym, jaką funkcję pełni w zdaniu i jakie pytania kontrolne możesz zadawać, żeby właściwie używać przypadków. Z naszą pomocą gramatyka niemiecka nie przyprawi Cię o ból głowy. Bierzmy się do pracy!

Czym jest celownik (Dativ)?

Celownik (po niemiecku Dativ) to jeden z przypadków gramatycznych. W języku niemieckim są w sumie cztery przypadki: mianownik, biernik, celownik i dopełniacz. Dwa pierwsze przypadki poznaliśmy już w naszych wcześniejszych wpisach na temat czasowników i przymiotników z Nominativem i Akkusativem. Dziś przyjrzymy się bliżej kolejnemu przypadkowi – celownikowi.

Do czego są nam potrzebne przypadki?

Dzięki przypadkom wiemy, jaką rolę rzeczownik pełni w zdaniu i jaka jest jego “relacja” z innymi słowami w konkretnej wypowiedzi. Bez przypadków wiele zdań byłoby niezrozumiałych. Podobnie jest w języku polskim – jeśli nie odmienimy słów przez przypadki, zdania będą tylko zwykłą rozsypanką wyrazową, bez ładu i składu.

Czym są pytania kontrolne i do czego służą w niemieckim?

Każdy przypadek (łącznie z naszym celownikiem) ma swoje własne “pytania kontrolne”. Pytania kontrolne pomagają nam dowiedzieć się, w jakiej “relacji” pozostają wszystkie słowa do innych słów w zdaniu.

Znasz już pytania kontrolne dla mianownika i biernika:

Mianownik (Nominativ) – Wer? Was? (Kto? Co?)

Biernik (Akkusativ) – Wen? Was? (Kogo? Co?)

Dzisiaj do tej puli dorzucimy pytania kontrolne dla celownika:

Celownik (Dativ) – Wem? Was? (Komu? Czemu?)

Dlaczego zdecydowanie powinieneś zadawać pytania kontrolne po niemiecku?

W języku polskim mamy siedem przypadków, w niemieckim tylko cztery. To prowadzi do pewnych „problemów”. Po pierwsze radzę Ci nie tłumaczyć polskich przypadków i pytań kontrolnych na język niemiecki. Bo jak wtedy przetłumaczysz trzy polskie przypadki, które nie istnieją w języku niemieckim? Trudna sprawa, nieprawdaż? 😉

Poza tym, w języku polskim i niemieckim zadajemy różne pytania kontrolne dla niektórych czasowników.

Das stört mich. + biernik (Akkusativ)

To mi przeszkadza. + celownik (Dativ)

Deklinacja – co dokładnie zmienia przypadek?

Rodzajnik musi być przede wszystkim dopasowany do danego przypadku. Taki zabieg nazywamy deklinacją. Rodzajnik wskazuje nam, w którym przypadku znajduje się dany rzeczownik. Jak odmieniamy rodzajniki i rzeczowniki w celowniku? Spójrz na poniższą grafikę.

Większość rzeczowników odmieniamy właśnie w taki sposób. Zmianie ulega sam rodzajnik, natomiast rzeczownik pozostaje w niezmienionej formie. Od tej reguły istnieją też wyjątki – niektóre rzeczowniki zmieniają się w celowniku (w liczbie mnogiej i pojedynczej w rodzaju męskim) i otrzymują dodatkową końcówkę “-n” lub “-en”.

Spójrz na poniższe przykłady. Wybraliśmy dla Ciebie kilka rzeczowników w liczbie mnogiej, których często używamy właśnie w celowniku:

dzieci → dzieciom – die Kinder → den Kindern

przyjaciele → przyjaciołom – die Freunde → den Freunden

mężczyźni → mężczyznom – die Männer → den Männern

sąsiedzi → sąsiadom – der Nachbar → den Nachbarn

kraje → krajom – die Länder → den Ländern

Szwajcarzy → Szwajcarom – die Schweizer → den Schweizern

Jak widzisz, w liczbie mnogiej dodaliśmy literkę “-n” na końcu rzeczownika. A teraz poznasz dwa przykładowe rzeczowniki, które w liczbie pojedynczej w celowniku również otrzymują bonusowe litery – końcówkę “-(e)n”.

klient → klientowi – der Kunde → dem Kunden (ten rzeczownik już w formie podstawowej kończy się na “e”, dlatego dodajemy samo “n”)

dziennikarz → dziennikarzowi – der Journalist → dem Journalisten (w tym przypadku dodajemy już pełną końcówkę “-en”, ponieważ rzeczownik w swej podstawowej formie nie kończy się na literę “e”).

A jak odmieniamy formy grzecznościowe w celowniku? Niemiecka forma “Pani” pozostaje bez zmian:

die Frau → der Frau

Zmienia się natomiast męska forma grzecznościowa “Pan”:

der Herr → dem Herrn

Czy istnieją czasowniki, które zawsze są w celowniku (Dativ)?

Tak, są takie czasowniki. Nie nauczysz się ich jednak dzisiaj. Najpierw musisz zrozumieć, jaką funkcję pełni celownik w zdaniu i jakie ma pytania kontrolne. W kolejnych wpisach nauczymy się czasowników, które zawsze występują w celowniku.

Zdania w niemieckim z mianownikiem i celownikiem

Teoria to jedno – teraz czas na praktykę. 🙂 Poniżej znajdziesz trzy zdania z rzeczownikami w mianowniku i celowniku. Rzeczowniki, które w naszych przykładach występują w mianowniku, to podmioty, czyli osoby wykonujące jakąś czynność. Zdania rozłożyliśmy też na czynniki pierwsze, aby pokazać Ci, co z czym się je i jak to wygląda w praktyce. 😉 A może po lekturze sam spróbujesz zbudować takie zdanie?

👨‍💼 Pracownik chętnie pomaga klientce.

👨‍💼 Der Mitarbeiter hilft der Kundin gerne.

Mianownik (Nominativ) – podmiot:

• Kto pomaga? Wer hilft?
• 👨‍💼 Pracownik. Der Mitarbeiter. 

Czasownik (Verb): pomagać – helfen

Celownik (Dativ) – przedmiot:

• Komu pomaga pracownik? Wem hilft der Mitarbeiter?
• 🧍‍♀️ Klientce. Der Kundin. 

👧 Dziewczynka odpowiada ojcu.

👧 Das Mädchen antwortet dem Vater.

Mianownik (Nominativ) – podmiot:

• Kto odpowiada? Wer antwortet?
• 👧 Dziewczynka. Das Mädchen.

Czasownik (Verb): odpowiadać – antworten

Celownik (Dativ) – przedmiot:

• Komu odpowiada dziewczynka? Wem antwortet das Mädchen?
• 👨 Ojcu. Dem Vater.

👱‍♀️ Kobieta gratuluje przyjacielowi.

👱‍♀️ Die Frau gratuliert dem Freund.

Mianownik (Nominativ) – podmiot:

• Kto gratuluje? Wer gratuliert?
• 👱‍♀️ Kobieta. Die Frau.

Czasownik (Verb): gratulować – gratulieren

Celownik (Dativ) – przedmiot:

• Komu gratuluje kobieta? Wem gratuliert die Frau?
• 🧔 Przyjacielowi. Dem Freund.

Celownik niemiecki Dativ – praktyka czyni mistrza

Dałeś radę! Celownik w niemieckim, Dativ, już nie jest Ci obcy. Wiesz, że pytania kontrolne, na które odpowiada, to „Wem?” i „Was?”, a to dobry początek. Wciąż czujesz głód wiedzy? W takim razie zapraszamy na nasz autorski kurs niemieckiego online. Podczas zajęć na poziomie A1 znacznie lepiej poznasz swojego nowego kolegę, celownika, a my połączymy gramatyczne ćwiczenia ze słownictwem dotyczącym miejsca pracy. To jeszcze nie wszystko, co dla Ciebie przygotowaliśmy. Uczymy tylko tego, co przydatne i robimy to w interesujący sposób. Nie będziemy powtarzać książkowych formułek. Skupimy się na dobrze znanej Ci tematyce – pracy, relacjach międzyludzkich, podróżach i nie tylko. Dzięki temu niemiecki dla początkujących naprawdę Ci się przyda. Mamy Cię na celowniku. 😉 Dołącz do licznego grona zadowolonych kursantów! Los geht’s!