Tryb rozkazujący w niemieckim

Tryb rozkazujący w języku niemieckim – dowiedz się, jak wydawać polecenia!

Prowadząc rozmowy, używamy różnych zwrotów i często zmieniamy ton tak, by jak najlepiej wyrazić to, co mamy do przekazania. Wydajemy polecenia, prosimy, a także czegoś żądamy. Abyś mógł robić to wszystko, komunikując się ze znajomymi Niemcami, musisz poznać niemiecki tryb rozkazujący. Przyda Ci się zarówno w życiu prywatnym, jak i w pracy. Dowiesz się, kiedy go używać, ile ma form oraz jak poprawnie tworzyć w nim zdania. Wiele razy udowadnialiśmy, że gramatyka niemiecka nie jest taka straszna, jak ją malują. Dziś zrobimy to ponownie, dlatego usiądź wygodnie i bierzmy się do roboty!

Co to jest tryb rozkazujący?

Tryb rozkazujący (Imperativ) to forma czasowników, której używamy, gdy chcemy wyrazić rozkaz/żądanie, prośbę lub radę. Dlatego ta forma czasownika nazywana jest trybem rozkazującym.

Kiedy używasz trybu rozkazującego?

Tryb rozkazujący wyraża rozkaz/żądanie, zdecydowaną prośbę, polecenie, radę lub prośbę. Używasz go do wydawania poleceń. Tak więc za pomocą trybu rozkazującego wzywamy kogoś do działania.

• Du isst. – (Ty) jesz. → czasownik „jeść“ w czasie teraźniejszym
• Du solltest essen. – (Ty) powinieneś jeść. → czasownik modalny „mieć powinność”
• Iss! – Jedz! → tryb rozkazujący Imperativ

Ile jest form trybu rozkazującego?

Trybu rozkazującego używamy wtedy, gdy zwracamy się osobiście i bezpośrednio do jednej lub większej liczby osób. Odnosi się on zatem do 2. osoby liczby pojedynczej „ty”, 2. osoby liczby mnogiej „wy” oraz formy grzecznościowej „Pani, Pan/Państwo”. Możemy więc wyróżnić trzy różne formy trybu rozkazującego.

essen

Liczba pojedyncza – du: 

• Iss! – Jedz!

Liczba mnoga – ihr:

• Esst! – Jedzcie!

Forma grzecznościowa – Sie:

• Essen Sie! – Jedzcie Państwo! / Proszę jeść!

Jak wygląda szyk zdania w trybie rozkazującym?

Czasownik w formie rozkazującej znajduje się zawsze na początku zdania. Tworząc tryb rozkazujący nie używamy już osób, czyli – „ty” i „wy”.  Natomiast w przypadku „Pani/Pan/Państwo” musimy ich użyć.

• Mach du es schnell! – Rób to szybko!
• Macht ihr es schnell! – Róbcie to szybko!
• Machen Sie es schnell! – Zróbcie to Państwo szybko! / Proszę (to) szybko zrobić! / Niech Pan/Pani to szybko zrobi!

Jaką rolę odgrywają słówka “mal” i “bitte” w trybie rozkazującym?

W trybie rozkazujący ważny jest też sam ton. Żądanie można potraktować bardzo negatywnie jako polecenie lub pozytywnie jako prośbę.

Jeśli w swojej prośbie wstawisz “bitte”, “mal” lub “bitte mal” to twoje zdanie będzie brzmiało trochę luźniej i przyjaźniej. Słowo „mal” samo w sobie nie ma żadnego znaczenia i nie da się go jednoznacznie przetłumaczyć na język polski.

Liczba pojedyncza – du: 

• Iss bitte etwas! – Zjedz coś proszę!
• Iss mal etwas! – No zjedź coś!

Liczba mnoga – ihr:

• Esst bitte etwas! – Zjedzcie coś proszę!
• Esst mal etwas! – No zjedzcie coś!

Forma grzecznościowa – Sie:

• Essen Sie bitte etwas! – Proszę coś zjeść!
• Essen Sie mal etwas! – No proszę coś zjeść! / Niech Pan/Pani zje!

Jak tworzysz tryb rozkazujący dla liczby pojedynczej (ty)?

Jeżeli chcesz utworzyć tryb rozkazujący od „ty” (w liczbie pojedynczej), to potrzebujesz rdzenia czasownika w czasie teraźniejszym. Następnie musisz pominąć odmienioną końcówkę czasownika oraz osobę (ty) i gotowe!

Czasami do rdzenia czasownika dodaje się końcówkę -e. W wielu przypadkach takie słówko brzmi ładniej, ale bardzo często obie formy są poprawne.

haben – Hab! → mieć – Miej!

bringen – Bring! → przynosić – Przynieś!

denken – Denk! → myśleć – Myśl!

fahren – Fahr! → jechać – Jedź!

fragen – Frag! → pytać – Pytaj!

geben – Gib! → dawać – Daj!

gehen – Geh! → iść – Idź!

hören – Hör! → słuchać – Słuchaj!

kaufen – Kauf! → kupować – Kup!

kommen – Komm! → przychodzić – Chodź! / Przyjdź!

Kiedy jeszcze potrzebujesz dodatkowego “e”?

W przypadku czasowników zakończonych na -ern, -eln, -d lub -t, w trybie rozkazującym dla liczby pojedynczej (ty) musisz dodać jeszcze -e.

-ern – wandern – Wandere! → wędrować – Wędruj!

-eln – googeln – Google (es)! → wygooglować – Wygoogluj (to)!

-t – warten – Warte! → czekać – Czekaj!

-d – finden – Finde (es)! → znajdować – Znajdź (to)!

Jak tworzysz tryb rozkazujący z czasownikami mocnymi?

Niektóre z czasowników mocnych tworzą liczbę pojedynczą trybu rozkazującego z -i.

essen → Du isst. → Iss!

jeść → Ty jesz. → Jedz!

lesen → Du liest. → Lies!

czytać → Ty czytasz. → Czytaj!

nehmen → Du nimmst. → Nimm!

brać → Ty bierzesz. → Weź!

Jak wygląda tryb rozkazujący w liczbie mnogiej (wy)?

Dla 2. osoby liczby mnogiej (wy) weź w trybie rozkazującym rdzeń czasownika i dodaj do niego końcówkę -t.

spielen → Ihr spielt. → Spielt!

grać → Wy gracie. → Grajcie!

Pewnie widzisz, że tryb rozkazujący liczby mnogiej ma taką samą formę jak druga osoba liczby mnogiej w czasie teraźniejszym.

Czym jest forma grzecznościowa trybu rozkazującego?

Forma grzecznościowa trybu rozkazującego to po prostu forma czasownika w trzeciej osobie liczby mnogiej. Po czasowniku dodatkowo trzeba dodać podmiot, czyli do wyboru: Pani, Pan albo Państwo.

machen → Sie machen. → Machen Sie (es)!

robić → Państwo robicie. → Proszę to zrobić!

sagen → Sie sagen. → Sagen Sie (es)!

mówić → Państwo mówicie. → Proszę (to) powiedzieć. / Niech Pan/Pani (to) powie!

Jak tworzymy tryb rozkazujący z czasownikami rozdzielnie złożonymi?

Przykłady trybu rozkazującego z czasownikami rozdzielnie złożonymi.

auf | stehen – wstawać

Steh auf! – Wstań!

Steht auf! – Wstańcie!

Stehen Sie auf! – Wstańcie Państwo! / Proszę wstać! / Niech Pan/Pani wstanie!

auf | räumen – sprzątać

Räum auf! – Posprzątaj!

Räumt auf! – Posprzątajcie!

Räumen Sie auf! – Posprzątajcie Państwo! / Proszę posprzątać! / Niech Pan/Pani to posprząta.

Jak tworzymy tryb rozkazujący z czasownikami zwrotnymi?

Przykłady trybu rozkazującego z czasownikami zwrotnymi z „się”.

sich hinlegen – położyć się

Leg dich hin! – Połóż się!

Legt euch hin! – Połóżcie się!

Lesen Sie sich hin! – Połóżcie się Państwo! / Proszę się położyć! / Położy się Pan/Pani.

sich setzen – usiąść

Setz dich! – Usiądź!

Setzt euch! – Usiądźcie!

Setzen Sie sich! – Usiądźcie Państwo! / Proszę usiąść! / Usiądzie Pan/Pani.

Jak odmienia się “być” w trybie rozkazującym?

Czasownik „być” w trybie rozkazującym odmieniamy w następujący sposób:

sein – być

Sei leiser! – Bądź ciszej!

Seid leiser! – Bądźcie ciszej!

Seien Sie leiser! – Bądźcie Państwo ciszej! / Niech będzie Pan/Pani ciszej.

Imperativ – z wykrzyknikiem czy z kropką?

Zdanie w trybie rozkazującym może być zakończone kropką „.” lub wykrzyknikiem „!”. Znak wykrzyknika wzmacnia polecenie czy też żądanie. Z kropką mówi się bez nacisku. Jest to wtedy raczej stanowcza prośba niż żądanie.

Jak opanować tryb rozkazujący w niemieckim?

Tryb rozkazujący w niemieckim jest całkiem prosty, gdy tłumaczy się go na przykładach z życia wziętych, prawda? Dobrze poradziłeś sobie z tym zadaniem. Wiesz już, jak wygląda tworzenie trybu rozkazującego w niemieckim i kiedy stosować słówka „mal” i „bitte”. To świetny początek! Zapisz się na kurs niemieckiego online na poziomie podstawowym i zgłębiaj z nami tajniki gramatyki.

Nasza lektorka Justyna mieszka w Niemczech i zadbała o to, żebyś mógł uczyć się żywego, autentycznego języka. Zapomnij o siedzeniu w szkolnej ławce, sam na sam ze słownikiem i niezrozumiałymi regułkami. To nie w naszym stylu. 😉 Wytłumaczymy Ci tryb rozkazujący w taki sposób, by niemiecki Cię zainteresował. Przygotowaliśmy wiele ćwiczeń, intuicyjną aplikację na telefon oraz ciekawe tematy zajęć. Dzięki nim szybko opanujesz niemiecki dla początkujących. Dołącz do nas! To nie rozkaz, ale mamy nadzieję, że już wkrótce się spotkamy. 🙂 Los geht’s!