Spójniki w szyku przestawnym w niemieckim

Spójniki w szyku przestawnym w języku niemieckim

Wspominaliśmy już o tym, czym jest szyk zdania. Pilny z Ciebie uczeń, więc pewnie zapamiętałeś, że duży wpływ mają na niego spójniki, jakich używasz. Podczas naszego dzisiejszego spotkania omówimy spójniki w szyku przestawnym. Przeanalizujemy ich funkcję, zastanowimy się nad tym, kiedy je stosować i wyjaśnimy, w jaki sposób to robić. Będziemy korzystać z praktycznych przykładów z życia codziennego, żeby gramatyka niemiecka nie sprawiała Ci najmniejszych problemów. Gotowy do działania? W takim razie nie traćmy czasu i zaczynajmy!

Spójniki vs. szyk zdania

Czasownik po spójniku może znaleźć się zarówno klasycznie na drugim miejscu (zaraz po osobie), jak również na pierwszym, a czasami nawet na samym końcu zdania. Od czego to zależy?

O tym właśnie decyduje spójnik! Spójnik nie tylko łączy dwie części zdania w sensowną wypowiedź, ale ma też wpływ na szyk zdania, czyli to, w jakiej kolejności ustawione są poszczególne wyrazy. W zależności od tego, jak spójnik wpływa na szyk zdania, możemy wyodrębnić 3 różne szyki zdań: szyk prosty, przestawny i końcowy. Dziś poznasz niemieckie spójniki w szyku przestawnym: also, deshalb/deswegen, außerdem, dann, sonst, trotzdem.

Jakie funkcje pełnią spójniki w szyku przestawnym?

Każdy z tych spójników ma nieco inne funkcje i może być używany w różnych zdaniach i kontekstach.

Powód

• also (a więc/zatem) – określa konsekwencje działania
• deshalb/deswegen (dlatego) – uzasadnia, mówi o powodzie

Informacja

• außerdem (poza tym) – dorzuca pewną dodatkową, wspomagającą informację
• dann (wtedy) – wprowadza informację na temat czasu

Przeciwieństwo              

• sonst (w przeciwnym razie/inaczej) – mówi o przeciwieństwie
• trotzdem (mimo to) – podkreśla, że coś dzieje się „na przekór”

Jak wygląda zdanie w szyku przestawnym?

Spójników w szyku przestawnym używamy do łączenia dwóch zdań głównych. Szyk przestawny oznacza, że zaraz po spójniku stoi odmieniony czasownik, a po nim dopiero podmiot. Zerknij na poniższe zdanie. Rozłożymy je razem na czynniki pierwsze.

Ich bin krank, also bleibe ich zu Hause. – Jestem chory, a więc zostaję w domu.

• Ich bin krank, – pierwsze zdanie główne
• also – spójnik
• bleibe – czasownik w odmienionej formie
• ich – podmiot
• zu Hause – reszta zdania

Wiesz już, jak wygląda ogólny schemat szyku przestawnego? Wymienimy wszystkie “składniki” drugiego zdania głównego ze spójnikiem:

spójnik + odmieniony czasownik + podmiot + reszta zdania

Całkiem proste, prawda? 🙂 

Czy spójniki w szyku przestawnym mogą łączyć dwa oddzielne zdania główne?

Jak już wiesz, zdanie główne może być połączone z innym zdaniem, ale mogą też występować całkowicie samodzielnie. To z kolei powoduje, że dwa zdania główne mogą być znaczeniowo połączone spójnikiem i przecinkiem oraz być przy tym zapisane w jednym zdaniu – ale to nie wszystko.

Istnieje też drugi wariant. Wspomniane już zdania główne mogą być zapisane w dwóch oddzielnych zdaniach, oddzielonych kropką – a mimo to pozostawać w związku znaczeniowym, który nadaje im spójnik.

Dwa zdania główne: Ich bin krank. + Ich gehe zum Arzt.

• Ich bin krank, deshalb gehe ich zum Arzt. – Jestem chory, dlatego idę do lekarza.
• Ich bin krank. Deshalb gehe ich zum Arzt. – Jestem chory. Dlatego idę do lekarza.

Spójniki w szyku przestawnym – przykłady

Na sam koniec naszego spotkania ze spójnikami w szyku przestawnym pokażemy Ci, jak wyglądają takie zdania z różnymi czasownikami. Na pierwszy ogień weźmiemy czasowniki rozdzielnie złożone.

• Ich bin krank, deshalb melde ich mich beim Arzt an. – Jestem chory, dlatego zgłoszę się do lekarza.
• Ich bin krank, also ruhe ich mich aus. – Jestem chory, więc odpoczywam.

Jak widzisz, dużo się tu nie zmieniło, prawda? Odmieniony czasownik bez prefiksu ląduje zaraz za naszym spójnikiem, a przedrostek tradycyjnie stoi na samym końcu zdania. To teraz wejdziemy jeszcze jeden level wyżej – zobaczmy, co się dzieje w przypadku czasu przeszłego Perfekt:

• Ich bin krank, deshalb bin ich zum Arzt gegangen. – Jestem chory, dlatego poszedłem do lekarza.
• Ich bin krank, trotzdem habe ich heute gearbeitet. – Jestem chory, ale mimo tego dzisiaj pracowałem.

I tutaj nie powinno być dużej niespodzianki. Odmieniony czasownik posiłkowy “haben” lub “sein” stoi za spójnikiem, natomiast forma Partizip II drugiego czasownika ląduje jak zawsze na samym końcu. A co powiesz na zdania z czasownikami modalnymi? 😉

• Ich bin krank, deshalb muss ich zu Hause bleiben. – Jestem chory, dlatego muszę zostać w domu.
• Ich bin krank, trotzdem will ich nicht im Bett liegen. – Jestem chory, ale mimo tego nie chcę leżeć w łóżku.

Pewnie nawet bez zerknięcia na przykłady wiedziałeś, jak takie zdanie będzie wyglądać. Dla porządku jednak podsumujemy: odmieniony czasownik modalny stawiamy na drugim miejscu w zdaniu, zaraz po spójniku. Drugi czasownik w bezokoliczniku wędruje na sam koniec. Proste, prawda? 🙂 

Spójniki w szyku przestawnym – kiedy i jak ich używać?

Znakomicie sobie poradziłeś, poznając spójniki w szyku przestawnym. Niemiecki nie jest taki trudny, prawda? 😉 Wiesz, że „sonst” i „trotzdem” używasz, gdy mówisz o przeciwieństwach, a „deshalb”, kiedy chcesz coś uzasadnić. Bez trudu budujesz też z nimi zdania, pilnując, żeby zawsze znajdowały się przed odmienionym czasownikiem. Nie poprzestawaj na tym i zapisz się na nasz kurs niemieckiego online, w którego trakcie wrócimy do tego zagadnienia, omawiając słownictwo dotyczące zdrowia.

Możesz liczyć na stałe wsparcie lektorki, dlatego, jeśli pojawią się jakieś wątpliwości albo będziesz potrzebował dodatkowego zastrzyku motywacji do nauki – śmiało pisz. 😉 Nie zostawimy Cię samego z niezrozumiałymi formułkami. Przygotowaliśmy dla Ciebie autorskie materiały, które zawierają wyłącznie te informacje, które rzeczywiście Ci się przydadzą. Z nami opanujesz niemiecki dla początkujących szybciej, niż sądzisz. Do zobaczenia! Los geht’s!