fbpx

Niemcy a patriotyzm. Dlaczego to dla Niemca drażliwy temat

Niemcy patriotyzm

Dzień Jedności Niemiec vs. Niemcy i patriotyzm

Przed nami 3. października, czyli jedyne państwowe święto, które świętują wszyscy Niemcy, nieważne czy to w Bawarii, czy w Berlinie. Mowa oczywiście o “Tag der Deutschen Einheit”, czyli “Dniu Jedności Niemiec”. Jest to genialna okazja, żeby przedstawić Ci nowy typ Niemca. Ale pamiętaj, z Niemcem nie pogadasz o patriotyzmie przy luźnej pogawędce przy piwie. Zaraz Ci powiemy, dlaczego. Panie i Panowie, bohaterem dzisiejszej odsłony Instrukcja Obsługi Niemca jest: 

Niemiec-Patriota, czyli der Fußball-Patriot ⚽ 

Dlaczego go tak po niemiecku nazwałyśmy, a nie zwyczajnie Niemiec-Patriota? Zaraz Ci wyjaśnimy. Pomożemy Ci go też zrozumieć i podpowiemy, jak się nim z nim obchodzić.

Biało-czerwona duma oczami Niemca 

Ale najpierw historia, która pomoże Ci zrozumieć stosunek Niemców do patriotyzmu, flag i symboli państwowych. Lata świetlne temu nasza lektorka Justyna spacerowała ze swoim niemieckim absztyfikantem po warszawskich Łazienkach. Było to pięknego, słonecznego dnia – 3. maja, czyli w Dzień Konstytucji. Mega ważne święto narodowe w Polsce. Czujecie już ten klimat? 😉 Polacy w ekstazie świętowania, wszędzie obchody, flagi, orzełki… A dla naszego Niemca szok i niedowierzanie, gdy zobaczył panią w średnim wieku, która owinęła się do zdjęcia polską flagą. Na nikim nie zrobiło to większego znaczenia.  Ba, być może taki był nawet zamysł organizatorów. Niemiec za to zszokowany. I nie chodzi tu nawet o “zbezczeszczenie” flagi tylko o to, że żaden Niemiec by tak nie zrobił. Z powodu drugiej wojny światowej pokazywanie się z flagą było do niedawna postrzegane niemal jako nacjonalizm. W Polsce to normalka. Nie da się więc nie zauważyć, że patriotyzm w Niemczech i w Polsce jest inaczej postrzegany. Symbole państwowe, flaga nie mają wstępu do życia codziennego. O, pardon! Nie miały. Aż do 2006.

Ciężar słowa “der Patriotismus” 

Dla Polaków temat patriotyzmu jest niemalże codziennością. Nikt nie zdziwi się, kiedy poruszysz go przy rozmowie przy piwie. Dla Niemców jest to niewyobrażalne. Słowa “der Patriot” czy “der Patriotismus” ważą po niemiecku bardzo dużo. Są niewygodne, wywołujące niechęć, ścisk w żołądku i zmieszanie, a czasem nawet oburzenie. Jak pisze Deutsche Welle akty patriotyzmu (jakie znamy na przykład z Polski) są w Niemczech odbierane dość kontrowersyjnie. Potwierdzają to wyniki Badań Instytutu Opinii Publicznej Allensbach. Mówią one, że 58 % Niemców było zaskoczonych, że podczas Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2006 roku, wiele osób świętując zwycięstwo narodowej drużyny, odważyło się pokazać flagę Niemiec na ulicach, pubach i innych publicznych miejscach. 

Ja dopytałam mojego współlokatora, Martina, pochodzącego z Badenii-Wirtembergii, czy jest patriotą:

👩 Ja: Martin, würdest du sagen, dass du ein Patriot bist?

🧔🏽Martin: Ich?! Auf gar kein Fall!

👩 Ja: Aber du engagierst dich doch in das lokale Leben deiner Gemeinde, oder?

🧔🏽Martin: Na klar, aber was hat es damit zu tun, Patriot zu sein…?

Są też głosy, że patriotyzm nie jest „angesagt”, czyli modny a nawet że bycie patriotą jest styl życia odseparowany od reszty społeczeństwa i nie do końca demokratyczny (“gesellschaftsfremd zu leben und nicht unbedingt demokratisch”). Tam odpowiadają niektórzy Niemcy zapytani przez Deutsche Welle w sondzie ulicznej, co rozumieją pod pojęciem „patriotyzm”. Jak widać, niektórzy Niemcy utożsamiają patriotyzm z nacjonalizmem, choć w teorii nie mają one ze sobą nic do czynienia. I za nic nie chcieliby zostać nazwani patriotami. Z uwagi na “ciężką” polityczną przeszłość Niemiec, dla niektórych byłoby to niemal obelgą. “Der Patriot” nie ma więc wśród Niemców zbyt dobrej opinii – zupełnie inaczej niż w Polsce. Tutaj niewielu Niemców mówi więc otwarcie o tym, że są patriotami.

Zdjęcie: screenshot z sondy ulicznej przeprowadzonej przez Deutsche Welle

Sport łączy naród, czyli jak piłka nożna obudziła wśród Niemców uczucie patriotyzmu

Jednak przełomem były Mistrzostwa Świata Piłki Nożnej w 2006, które Niemcy wygrali. o I tutaj piłka nożna po raz pierwszy wywołała falę pozytywnie postrzeganej dumy narodowej Wygrywając mecz za meczem, niemiecka kadra narodowa rozpoczęła lawinę czarno-czerwono-złotych zmywalnych tatuaży i frywolnie powiewających flag. Bez strachu o posądzenie bycia patriotą, czy też wręcz nacjonalistą. Niemieccy fani chcieli w ten sposób pokazać graczom swoje wsparcie, wyrazić dumę z ich osiągnięć i świętować nie inaczej, niż inne narodowości, które równie chętnie ubierają trykoty swojej kadry narodowej. Od tego momentu można zauważyć pewne rozluźnienie w kwestii używania flagi i barw narodowych. Patriotyzm stał się częściowo akceptowalny, a Niemcy zauważyli, jak bardzo tęsknili za byciem dumnym z osiągnięć swoich rodaków. I Niemiec jako kraju. Po zdobyciu tytułu mistrza świata, na wielu ulicach w niemalże wszystkich niemieckich miastach można było przeżyć Autocorso, czyli powolne jeżdżenie samochodami obwieszonymi flagami, głośno przy tym trąbiąc. 

Tłum Niemców z flagami

Zdjęcie: dapd Za: Stuttgarter Zeitung

W swoich rodzinnych stronach każdy jest patriotą

Niemcy są federacją, co oznacza, że każdy Bundesland (kraj związkowy) rządzi się poniekąd swoimi prawami. Dlatego też rozwinął się patriotyzm lokalny – jeśli zdarzyło Ci się spotkać np. Szwaba lub Bawarczyka, to na pewno wiesz, o czym mówię. 😀 Każdy zakątek Niemiec szczyci się swoim dialektem, który potrafi mocno różnić się od standardowego niemieckiego. Oprócz tego Niemcy dumni są ze swojej lokalnej kuchni i tradycji (mówi Ci coś karnawał w Kolonii? ;)) Przypomina to bardziej “Heimatverbundenheit”, czyli przywiązanie do stron rodzinnych. Patriotyzm kojarzony jest za Odrą z prawą stroną polityczną. Taka jest zazwyczaj pierwsza reakcja Niemców. Świetnie obrazuje to odpowiedź na pytanie “Czym jest dla Ciebie patriotyzm?” jednego z niemieckich przechodniów w sondzie ulicznej, której już wcześniej przytaczałam. 

Der Patriotismus geht für mich schon in diese rechts angerauchte Schiene. Heimatverbundenheit ist, das man wirklich sagt: Ok, da komme ich her, da bin ich gerne. Der Patriotismus ist etwas, was die Grenze überschreitet.” (Patriotyzm jest dla mnie jednak bardziej prawicowy, a poczucie powiązania ze stronami rodzinnymi jest okej: stamtąd pochodzę, tu jestem chętnie. Patriotyzm jest czymś, co przekracza [tę] granicę.)

Dlatego nie zdziw się, że Niemcy niechętnie określają się patriotami, ale angażują się w codzienne życie swojej społeczności i chwalą się, że jest to ich „die Heimat”. Miejsce pochodzenia jest dla nich bardzo ważne, ale nie łączą z tym poczucia patriotycznej dumy.

kursy niemieckiego online

Das Vaterland vs. die Heimat

No właśnie – co angażowanie się w życie lokalne gminy ma do czynienia z byciem patriotą? Bardzo dużo! Powoli zamyka nam się to patriotyczne koło: patriotyzm to przecież umiłowanie ojczyzny, czyli Vaterland i angażowanie się w ogólne dobro jej mieszkańców. Przez wiele lat ograniczało się to jednak to wspierania lokalnej społeczności, poprzez np. oddawanie swoich starych ubrań czy mebli potrzebującym. Zwykłe dbanie o ojczyznę. Okazywanie uczuć tej regionalnej ojczyźnie, “die Heimat” jest zdecydowanie dla Niemców zdecydowanie mniej “problematyczne” niż tej drugiej ojczyźnie, das Vaterland. A wszystko to ze względu na historię Niemiec i drugą wojnę światową. Dlatego właśnie niemiecki patriotyzm nie był mile widziany w publicznej debacie. A potem przyszedł rok 2006 i sukcesy niemieckich piłkarzy, dzięki którym na nowo w niemieckich oknach zawieszono barwy narodowe. 

Właśnie dlatego “Tag der Deutschen Einheit” jest tak ważnym świętem. Jedyne święto narodowe i do tego w kraju, który dopiero od 31 lat cieszy się jednością pod jedną flagą. Niemieckie świętowanie Dnia Jedności Niemiec to wystawy upamiętniające historię Niemiec i upadku muru berlińskiego. Nie można go porównać co hucznych obchodów polskiego Święta Niepodległości, ale jest jeden ich wspólny element. I Polacy, i Niemcy coś odzyskali: Biało-Czerwoni niepodległość, a Czarno-Czerwono-Złoci Niemcy Wschodnie. 

Instrukcja Obsługi Niemca – Piłkarskiego patrioty

A teraz do rzeczy! Jeśli już tak trudno w Niemczech o patriotów, to na pewno łatwo ich rozpoznać, prawda? 😉 Żeby było jeszcze przejrzyście, skupmy się na tym przyjaznym dla Niemców patriotyzmie piłkarskim, który jest dla nich zdecydowanie bardziej wygodny niż “zwykły” patriotyzm. 😉 Zapraszamy Cię do zapisania na nasz newsletter Instrukcja Obsługi Niemca. Wysyłamy go każdy pierwszy czwartek miesiąca.

Wiedza o niemieckim
i Niemczech - za 0 zł

Hallo! Tu Justyna, założycielka Los geht’s! Od ponad dekady mieszkam w Niemczech. Jak się pewnie domyślasz, miałam okazję stać po obu stronach barykady: jako lektorka i osoba ucząca się niemieckiego. Korzystam z tego doświadczenia i pokazuję, że niemieckiego można się nauczyć, a Niemcy to nie tylko wyjazd na szparagi 👩‍🌾 czy pan A. z wąsikiem. 👨🏻To jest moja misja! Zapisz się na mój newsletter, jeśli chcesz dostawać ciekawostki, darmowe polecajki i materiały o j. niemieckim i Niemczech.

PS. Sprawdź swoją skrzynkę (w tym spam), aby potwierdzić zapis.

Zapisując się do newslettera, wyrażasz zgodę na otrzymywanie informacji o nowościach, promocjach, produktach i usługach Szkoły języka niemieckiego Los geht’s! Administratorem Twoich danych osobowych będzie Los geht’s! UG z siedzibą w Heßstr. 61, 80978 Monachium, Niemcy. Twoje dane będą przetwarzane do celów związanych z wysyłką newslettera.